SGGG24 maakt balans op van geestelijke gezondheidszorg anno 2024

Uitwisselen, adviseren en verbeteren

De SGGG is een platform waarop alle betrokkenen in de geestelijke gezondheid - patiënten, familieleden, zorgverleners, directieleden, koepelorganisaties, beroepsfederaties, wetenschappers, sympathisanten … – elkaar vinden en van gedachten kunnen wisselen over problemen in de geestelijke gezondheidszorg. Maar daar stopt het niet bij. “We suggereren ook oplossingen voor die problemen, bespreken die met het beleid en maken die kenbaar aan het brede publiek. Naast onze adviserende rol proberen wij ook samen met het beleid de toestand te verbeteren.”

Alles begon op het GGZ-congres in 2018 waar journalist Guy Tegenbos vaststelde dat er weinig evolutie zat in de staat van de ggz. “Hij suggereerde dat we meer met één stem moeten spreken. De organisatoren van het GGZ-congres hebben dan onmiddellijk de daad bij het woord gevoegd en zo zag de SGGG het licht. We hebben toen in allerijl een website gemaakt en in maart 2019 een eerste event georganiseerd. Het was een overweldigend succes. Daarom besloten we werkgroepen te installeren en om tweejaarlijks een stand van zaken van de ggz te geven en te kijken of en hoe we konden bijsturen.”

We suggereren oplossingen voor problemen in de ggz, bespreken die met het beleid en maken die kenbaar aan het brede publiek. Naast onze adviserende rol proberen wij ook samen met het beleid de toestand te verbeteren (prof. dr. Kris Van den Broeck, secretaris SGGG)

Intussen werd de SGGG een vzw. Was daar een reden toe? “Ja, we wilden vooral verduurzamen en professionaliseren. De voordelen van een vzw zijn dat we ons kunnen verzekeren, we kunnen een bestuur oprichten, we kunnen de taken beter verdelen en we kunnen lidgeld vragen waarmee we mensen in dienst kunnen nemen die voor ons een aantal dingen kunnen organiseren.”

Werkgroepen

Tijdens de eerste editie in 2019 gingen ook vier werkgroepen van start rond de thema’s ‘wachttijden’, ‘financiering’, ‘transitiezorg’ en ‘arm maakt ziek, ziek maakt arm’. “In 2021 hebben die een stand van zaken gegeven en toen is er besloten om daarmee verder te gaan. Intussen is de werkgroep ‘transitie’ geland in een federaal orgaan en heeft die zo zijn weg gevonden naar het beleid. Op 8 februari jongstleden heeft men dan ook besloten om die werkgroep stop te zetten en er vier nieuwe op te starten. In totaal zijn er nu dus zeven werkgroepen.”

Wat houden die nieuwe werkgroepen thematisch in, willen we graag weten? “De werkgroep ‘preventie’ gaat over het feit dat we in België erg weinig investeren in preventie, terwijl we allemaal weten dat het cruciaal is, willen we de zorg toegankelijk houden. De tweede werkgroep is ‘geïntegreerde zorg’. Het probleem daar is de splitsing tussen zorg en welzijn en binnen de zorg de splitsing tussen somatische en psychische zorg. Die splitsingen zouden er volgens ons niet mogen zijn, omdat die verschillende zaken elkaar beïnvloeden. Er moet dus over nagedacht worden over hoe we mensen uit verschillende hoeken toch goeie zorg kunnen geven op alle vlakken dat ze zorg nodig hebben.”  

“De groep ‘transculturele zorg’ gaat over de diversiteit van de bevolking”, vervolgt prof. dr. Van den Broeck. “Bepaalde groepen vereisen een andere aanpak, omwille van hun achtergrond en voorgeschiedenis. Vandaag zijn er een aantal mensen die daarin gespecialiseerd zijn, maar er zijn ook hulpverleners in de reguliere zorg die daar minder goed vertrouwd mee zijn. We moeten er dus goed over nadenken hoe we dat kunnen verbeteren. De laatste groep ‘manpower’ tot slot gaat over hoe we het personeelsbeleid in de zorg toekomstbestendig kunnen maken.”

Hoe kunnen patiëntenvertegenwoordigers nu deelnemen aan die nieuwe werkgroepen? “Vanuit de SGGG hebben we een brede oproep gedaan om jezelf aan te sluiten bij zo’n werkgroep. Iedereen die een hart heeft voor een betere zorg is van harte welkom! Er is ook een formulier aangemaakt op de website. Daar kan je je registreren en dan zorgen wij ervoor dat de voorzitter van die werkgroep jou uitnodigt.”

“We hebben er altijd een punt van gemaakt dat de patiënt centraal staat. We willen betere zorg, meer toegankelijke zorg, meer adequate zorg … Uiteraard wordt dat gestuurd vanuit patiënten. Zij moeten mee de richting bepalen en aangeven wat wel of niet kan.” (prof. dr. Van den Broeck)

Prof. dr. Van den Broeck vindt de rol van UilenSpiegel en patiëntenorganisaties in de SGGG trouwens zeer belangrijk. “We hebben er altijd een punt van gemaakt dat de patiënt centraal staat. We willen betere zorg, meer toegankelijke zorg, meer adequate zorg … Uiteraard wordt dat gestuurd vanuit patiënten. Zij moeten mee de richting bepalen en aangeven wat wel of niet kan.”

Output derde SGGG

Op 8 februari kwam de SGGG een derde keer samen. Wat zijn de belangrijkste punten die daar naar voren gekomen zijn? “We hebben ons memorandum van 10 punten voorgesteld. Het belangrijkste punt is dat we het beleid vragen om te spreken met één stem, in het belang van de patiënt. Er zijn verschillende overheden betrokken bij de ggz in dit land. Die zouden beter moeten kortsluiten in het belang van de zorg voor de patiënt.”

“Er zijn verschillende overheden betrokken bij de ggz in dit land. Die zouden beter moeten kortsluiten in het belang van de zorg voor de patiënt.” (prof. dr. Van den Broeck)

Die dag vond er ook een politiek debat plaats met Freya Van den Bossche (Vooruit), Els Van Hoof (CD&V), Kathleen Depoorter (N-VA), Jeremie Vaneeckhout (Groen) en Robby De Caluwé (Open VLD). “Ook bij die mensen was er eensgezindheid dat we de zorg voor mensen met een psychische kwetsbaarheid anders moeten aanpakken. Meer specifiek betekent dat vooral dat we de jongeren voorrang moeten geven of prioriteit maken”, vertelt prof. dr. Van den Broeck. “Dat is een goede keuze, omdat we weten dat daar de problemen vaak ontstaan. Anderzijds is dat een spijtige keuze die je moet maken, want voor andere aandoeningen doen we dat meestal niet. Daar kunnen we iedereen helpen die het nodig heeft. Er zouden dus geen wachttijden mogen zijn voor niemand.”

Rond de verdeling van de bevoegdheden zeggen de politici ook dat er meer met één stem moet worden gesproken, maar welke stem dat dan is, daarover zijn de meningen verdeeld. “Er zijn partijen die zeggen dat we het allemaal opnieuw naar het federale niveau moeten brengen, er zijn anderen die stellen dat we alles naar het Vlaamse niveau moeten overbrengen en er zijn weer anderen die menen dat we alles moeten laten zoals het is, maar dat we het veel beter moeten coördineren. Maar dat er meer duidelijkheid moet zijn, dat er meer met één stem moet worden gesproken, over dat principe is men het wel eens.”

Ook de werkgroepen haalden belangrijke pijnpunten binnen de ggz aan. “Ik vind het persoonlijk nog altijd bijzonder dat mensen met een psychisch probleem moeten wachten op zorg en dat is voor veel andere aandoeningen niet het geval. Het kan allemaal net iets vlotter, denk ik dan. Ook op het vlak van terugbetaling zijn er al waardevolle stappen gezet, maar dat is nog lang niet algemeen. Tijdens de eerste SGGG hebben wij het verhaal gebracht van iemand die zei dat een residentieel traject goedkoper is dan een ambulant en dat klopt natuurlijk niet.”

Terug- en vooruitblik

Welke impact heeft de SGGG al gehad op het beleid tot nu toe? “We hebben al een aantal dingen verwezenlijkt. Zo hebben we bijvoorbeeld de discriminatie op het vlak van verzekeringen onder de aandacht gebracht. Er zijn namelijk veel hospitalisatieverzekeringen die psychiatrie uitsluiten. Er zijn nu een aantal wetsvoorstellen – het meest concrete is dat van Els Van Hoof – waarin nu bepaald wordt dat een hospitalisatieverzekering de kosten van een suïcidepoging bijvoorbeeld niet meer mag weigeren”, zegt prof. dr. Van den Broeck. “Daarnaast werken we - ook samen met Els Van Hoof - eraan om ervoor te zorgen dat mensen met een ernstige psychiatrische aandoening in de wet beter worden gedefinieerd, zodanig dat ze sneller toegang hebben tot het chronisch forfait bijvoorbeeld.”

De SGGG heeft ook al veel geïnvesteerd om de pijnpunten onder de aandacht te brengen van het brede publiek. “We zijn een aantal keren in de media geweest met acties rond wachttijden bijvoorbeeld. Ook het thema ggz leeft meer. Je merkt nu ook dat politieke partijen in hun verkiezingsprogramma daar ook op inhaken en dat is positief. Die grotere aandacht is natuurlijk niet alleen onze verdienste. Ook de coronacrisis heeft veel teweeggebracht.”

Wat brengt de toekomst volgens prof. dr. Van den Broeck? “Het is nu vooral belangrijk om na 8 februari de werkgroepen opnieuw in gang te trappen. Er is ook afgesproken om met de politieke partijen terug contact op te nemen en te kijken hoe we in gesprek kunnen gaan. Daarnaast moeten we samen met de werkgroepen opnieuw een agenda bepalen en dan richten we ons op de periode binnen twee jaar. Tot slot willen we verder professionaliseren door bijvoorbeeld de website te vernieuwen.”

Meer informatie?

www.sggg.be

Het memorandum van 10 punten:

• Geef jongeren voorrang
• Meen het met preventie
• Pak de wachttijden aan
• Aanhoor de stem van patiënten
• Maak de zorg geïntegreerd
• Reflecteer kritisch op maatschappelijke oorzaken
• Bestrijd discriminatie
• Werk een budgettair groeipad uit
• Werk op basis van doelen en data
• Versterk onderwijs, onderzoek en innovatie