Ervaring werkt! In gesprek met Tom Hellemans

Tom Hellemans heb ik jaren geleden leren kennen tijdens de opleiding ‘ervaringswerker in de ggz’ aan de Sociale Hogeschool Heverlee. Hij had toen een vaste rubriek in Spiegel onder de naam Thomas Pips. Ondertussen is Tom al jaren aan de slag als ervaringswerker bij Beschut Wonen en als ik hem bel om te vragen of hij een interview wil geven voor deze rubriek, zegt hij gelukkig ‘ja’. We spreken af in aanloophuis ’t Experiment in Duffel en dus spring ik met mijn recordertje de trein op. Ik krijg een warm onthaal en met een drankje in de hand beginnen we eraan.

Hoe ben je in aanraking gekomen met ervaringswerk?

Ik denk dat ik sowieso van nature al een beetje ervaringswerker was, in die zin dat ik vroeger tijdens opnames, wanneer het na een tijdje wat beter met me ging, al een steunfiguur was voor lotgenoten. In 2012, toen ik al zeven jaar uit de psychiatrie was en vrijwilligerswerk deed, stuurde mijn psychologe me een vacature door voor een ‘begeleider met ervaringsdeskundigheid’ omdat ze dacht dat ik wel geknipt was voor deze job. Dat was mijn eerste kennismaking met de term ‘ervaringswerker in de ggz’. Ik ben naar de sollicitatie gegaan en werd niet aangenomen maar op die manier werd ik wel uitgenodigd door OGGPA*. Daar heb ik Ann Van de Vloet leren kennen en zo ben ik bij UilenSpiegel terecht gekomen. Daar heb ik me aangemeld voor de vorming ‘Ervaringsdeskundigheid’ en ben ik ook in de redactieraad van hun tijdschrift Spiegel gestapt, waar ik een vaste column had.

Ervaringswerk was echt een roeping voor me. Toen ik bijna klaar was met de vorming van UilenSpiegel, ben ik gestart als vrijwillige ervaringsdeskundige bij Walden. Niet veel later ben ik dan de opleiding ‘ervaringswerker in de ggz’ in Heverlee gaan volgen. In 2015 ben ik overgestapt naar De Keerkring in Mortsel, een sociaal revalidatiecentrum. Daar ben ik zo’n vijftien maanden actief geweest als vrijwilliger en in april 2016 werd ik aangenomen bij Beschut Wonen te Duffel voor een betaalde job.

Wat is dat, Beschut Wonen?

We bieden aan cliënten uit de psychiatrie een woning of studio aan en geven hen een verblijfsovereenkomst omdat ze hun woonst huren. Daarnaast krijgen ze ook een begeleidingsovereenkomst, wat wil zeggen dat ze een individuele begeleider krijgen, naast een groepsbegeleider die verantwoordelijk is voor het hele huis. Het team van Beschut Wonen bestaat uit ongeveer tien woonbegeleiders, een directeur, een coördinator, een psycholoog, een maatschappelijk werker, een teampsychiater en ikzelf als ervaringswerker.

Hoe ziet je werkdag eruit?

Dat is moeilijk te zeggen maar ik zal je vertellen wat ik zoal doe. Ik ben begonnen met een contract van een jaar voor een project van Beschut Wonen, het Wagewiel. Het Wagewiel was een soort boerderij waar tien mensen konden wonen en ik was daar wekelijks aanwezig als ervaringswerker om samen te koken, samen te wandelen, op het veld te werken,…

Binnen dat jaar van het project heb ik me zodanig kunnen presenteren dat ik een contract van onbepaalde duur heb gekregen. Toen ben ik gaan kijken hoe ik dat zou invullen. Ik trok me mettertijd terug uit Wagewiel en richtte me op andere projecten. Ik nam deel aan cliëntenbesprekingen, briefings en teamvergaderingen. Ik vertegenwoordig daar de bewoners, de stem van de cliënt dus, ik bewaak de herstelvisie en breng het perspectief van de ervaringswerker binnen. Dat was de eerste belangrijke pijler voor het team en de directeur.

Tom Hellemans: “Ervaringswerk was echt een roeping voor mij.”

Aanloophuis ‘t Experiment

Daarnaast vind ik het belangrijk om zoveel mogelijk contact te hebben met de bewoners omdat ik hun stem vertegenwoordig. ‘t Experiment is daar eigenlijk de meest uitgesproken exponent van. Hier kan ik aan presentie doen en samen met de mensen ‘café houden’, bij manier van spreken. We kozen wel bewust voor een café zonder bier want er zijn genoeg andere cafés. Het bestond al voor ik hier begon te werken en het idee was toen, vanuit de herstelvisie en het concept ‘zelfregie’ van: ‘Voilà mensen, hier is de ruimte, hier is de sleutel, da’s jullie kot, doe er iets mee’. Dat liep wat moeilijk en ik heb dat in handen genomen. Nu zijn we zeven dagen per week open. ‘t Experiment kan je zien als de gemeenschappelijke living van alle huizen samen waar iedereen welkom is. Het wordt opengehouden door de bewoners zelf, zonder begeleiding, maar ik ben wel huisverantwoordelijke, en het gebouw is van Beschut Wonen, dus er komt wel wat verantwoordelijkheid bij kijken.

Overleg

Ik trek ook de kernraad, dat is zo’n beetje de stem van alle bewoners naar het team toe en tegelijkertijd een soort van doorgeefluik van het team naar de bewoners. Met de kernraad komen we een keer per maand samen. Daarnaast is er ook nog een zorggebruikersraad die zo’n drie keer per jaar samenkomt.

Qua vergaderingen doe ik mee aan de briefings, beleidsvergaderingen, intervisies en cliëntenbesprekingen. Elk jaar is er een cliëntenbespreking waarbij de cliënt wordt uitgenodigd en die ook iemand van de familie mag meenemen. Ik doe verder ook individuele gesprekken met bewoners en begeleid het maandelijks Herstelcafé met collega-ervaringswerkers,… Ik ben als het ware “polyvalent” beschikbaar.

Waarin verschil je van je collega’s?

Ik zit zonder agenda bij de cliënten, ik kan echt aan presentie doen en minder professionele afstand houden, laagdrempeliger zijn, naast de cliënt staan of zitten,…

Hoe denk je over vorming?

Ik wil veel leren maar ik had vroeger wel het gevoel dat ik meer leer op de werkvloer dan op school. Ik vind opleiding wel belangrijk als kapstok en heb zelf nog de opleiding van Thomas More gevolgd die naar mijn ervaring echt op maat is.

Heb je nog tips voor mensen die ervaringswerker willen worden?

Ik raad aan om cursussen van de HerstelAcademie te volgen, je aan te sluiten bij de vorming van UilenSpiegel,… en zo stap per stap op te bouwen om een idee te krijgen van wat ervaringsdeskundigheid echt inhoudt. Het is ook goed om vrijwilligerswerk te doen want zo kan je achterhalen welk stuk van ervaringswerk je ligt.

We ronden deze boeiende babbel af in het café zonder bier en onderweg naar huis maak ik me de bedenking dat elke ervaringswerker op zijn eigen manier een steen verlegt in de ggz. Bij Tom is dat zeker zo!

____

*OGGPA = Overlegplatform Geestelijke Gezondheid Provincie Antwerpen. Ondertussen maakt OGGPA deel uit van VLOGG = het Vlaams Overlegplatform Geestelijke Gezondheid = een fusie van de 5 provinciale overlegplatforms.

Dit artikel verscheen in ons tijdschrift Spiegel - juni 2023