Leerplatform Ervaringsdeskundigheid in Limburg
29 januari 2024
Dinsdagochtend 17 oktober 2023 vond het eerste Leerplatform Ervaringsdeskundigheid plaats, georganiseerd vanuit Noolim en Reling en met sponsoring van CERA. Geleidelijk aan druppelden zo’n 40 mensen met hele diverse achtergronden en taken binnen, maar met één ding gemeenschappelijk: een hart voor ervaringsdeskundigheid.
De meerwaarde van ervaringskennis is een essentieel onderdeel van herstelgerichte zorg: ervaringsdeskundigen hebben kennis die je niet uit een boek leert. Het meedenken van ervaringsdeskundigen in beleid is bovendien belangrijk, zodat het niet wordt 'over ons, zonder ons’. Een belangrijke taak van een ervaringsdeskundige is het scheppen van hoop, want hoop geeft perspectief in een soms moeizaam herstelproces! Het present zijn van de ervaringsdeskundige, het luisteren en het geven van erkenning scheppen een band met de cliënt die helend kan zijn. Een ervaringsdeskundige kan bruggen bouwen tussen cliënt en hulpverlener en kan meedenken met en vertalen van het beleid naar de praktijk.
Een belangrijke taak van een ervaringsdeskundige is het scheppen van hoop
Een frisse blik en een spiegel voor de hulpverlener worden genoemd als belangrijke kwaliteiten. Ook bijzondere doelgroepen, zoals geïnterneerden, jongeren in de transitieleeftijd en de ondersteuning van familie moeten niet vergeten worden. Concrete voorbeelden waarbij ervaringsdeskundigen kunnen worden ingezet is het doorbreken van stigma bij verslaving, een project van zorg naar werk, het werken met therapiehonden en een herstelondersteunende intake.
Voorwaarde voor de implementatie van ervaringsdeskundigheid is dat de visie, verwachtingen, taken en verantwoordelijkheden van de ervaringsdeskundige binnen de organisatie duidelijk zijn of samen met de ervaringsdeskundige uitgezocht en vormgegeven worden. Idealiter is een ervaringsdeskundige een gelijkwaardig lid binnen het team, of de ervaringsdeskundige nu betaald is of vrijwilliger, of deze hulpverlener is of een vrijplaats biedt. Er moet aandacht zijn voor weerstanden binnen het team. Het inzetten van eigen kwetsbaarheden binnen de hulpverlening is helend en moet mogelijk gemaakt worden.
Helaas is er nog onvoldoende erkenning vanuit de overheid dat ervaringskennis een evenwaardige kennisbron is, naast professionele en wetenschappelijke kennis. Daarmee hangt ook samen dat financiële middelen ontbreken. Er zijn hindernissen voor organisaties die ervaringsdeskundigen willen uitbetalen en hindernissen voor de ervaringsdeskundigen om loon te ontvangen. Desondanks zijn we het er wel over eens, dat ervaringsdeskundigen die in de patiëntenzorg werken in loondienst moeten zijn!
Een belangrijke hindernis is dat er nog geen opleiding Ervaringsdeskundigheid in Limburg is, die te doen is qua bereikbaarheid, financiën en spreiding van de studielast. Vaak loopt de weg naar erkenning van het beroepsprofiel via opleiding, die daarmee de standaard zet voor wat een ervaringsdeskundige zou moeten kunnen. Opleiding wordt namelijk erg belangrijk gevonden om ervaringsdeskundigheid goed te kunnen inzetten. Tegelijk moet opleiding er niet voor zorgen, dat ervaringsdeskundigen teveel geprofessionaliseerd worden en daarmee hun ervaringskennis niet meer onbevangen kunnen inzetten.
Het zou mooi zijn, als we zouden kunnen inventariseren op welke plekken organisaties ervaringsdeskundigen nodig hebben, zodat opleiding hierop gericht kan worden. Maar ook dat de juiste mens op de juiste plek komt. Het is belangrijk om bottom up te beginnen, laagdrempelig ervaringsdeskundigheid te implementeren en niet te wachten tot de overheid het beroep van ervaringsdeskundigheid gaat erkennen.
Er is nood aan intervisie voor enkel ervaringsdeskundigen, waar zij elkaar kunnen ondersteunen en specifieke problemen kunnen worden aangekaart. Dit zou echter niet moeten verhinderen dat daarnaast ook samen met andere disciplines intervisie plaatsvindt om tot afstemming te komen op de werkplek. Organisaties die met ervaringsdeskundigheid werken zouden op hun beurt ook gebaat zijn bij intervisie.
Dit leerplatform is een startpunt. Op 1 februari 2024 vindt er nog een vervolg plaats, dat meer over de randvoorwaarden voor het inzetten van ervaringsdeskundigheid gaat. Stapje voor stapje proberen we steeds meer van elkaar te leren op het gebied van ervaringsdeskundigheid!
Tekst: Karin Jacob – Foto: Lien Smets
